Zo rond deze tijd zijn de meesten van ons al aardig aan het vooruitkijken naar weer een nieuw jaar. Ik doe daar graag aan mee, al was het maar omdat we voor het komende jaar scherp voor ogen moeten hebben met welke onderwerpen we onze lezers kunnen helpen om nog meer stappen vooruit te komen.
Aan voorspellingen waag ik me deze keer helemaal niet: de wereld is meer VUCA (snel veranderend, onzeker, complex en tegelijkertijd vaag) dan ooit tevoren. Ik ga u dus ook niet meenemen in voorbeelden van uitdagingen die heel nadrukkelijk voor onze neus staan: die kent u allemaal.
Het lijkt of corona alles in gang heeft gezet, maar dat is maar deels waar. Het is soms een trigger geweest om een sluimerend probleem versneld aan het oppervlak te laten komen. Veel van de tekorten waarmee we nu geconfronteerd worden zijn het gevolg van het zweepslageffect, maar er spelen zeker onderliggende oorzaken mee. Corona krijgt de schuld, maar was het allemaal goed gegaan als dat virus zich niet had geopenbaard? Zo zijn bij onze oosterburen productielijnen in de automobielindustrie stilgelegd, door het gebrek aan chips. Hadden zij, met een mega-industrie die totaal afhankelijk is van technologie, niet minstens op nationaal niveau moeten investeren in chipmachines? Ja, dat kwartje is nu gevallen, maar een belletje naar ASML lost het probleem niet meteen op. Een fabriek is meer dan een machine kopen, zoals u weet. Diezelfde autobouwers worden vervolgens ook nog geconfronteerd met een gebrek aan magnesium: een cruciaal component in aluminiumlegeringen. De eerste aluminiumfabrieken zijn al stilgelegd: nog niet eens vanwege het tekort aan magnesium, maar als gevolg van de torenhoge gasprijs.
Op het gevaar af dat u mij als een chagrijnige zwartkijker gaat zien (don’t shoot the messenger!) wil ik de opmerking van de voorzitter van het World Economic Forum met u delen dat ‘Oude systemen ongeschikt zijn voor deze eeuw’. Kijkend naar bijvoorbeeld de renteontwikkeling (langdurig negatieve rente) dan hou ik bijvoorbeeld mijn hart vast voor het model van pensioenfondsen, die gebaseerd zijn op gemiddeld zo’n 7 procent rente/rendement. Dat beurskoersen stijgen in tijden van crisis is een teken aan de wand: men vlucht in aandelen, omdat sparen niet meer kan en het inflatiespook om de hoek staat. Maar die almaar stijgende beurskoersen maskeren grote onderliggende problemen.
Gauw terug naar de positiviteit, want alleen met die mindset kunnen we dingen voor elkaar krijgen. Er is genoeg te doen. Heel veel uiterst urgente thema’s, van vergroening tot woningbouw, vragen om nieuwe producten en diensten. Dat betekent innoveren, als nooit tevoren. Maar bijvoorbeeld ook om verdere stappen te zetten richting automatisering (want ja: er zijn geen mensen te krijgen) en andere manieren om de bedrijfsvoering toekomstbestendig te maken. Van organisaties die dachten dat alles maakbaar is door alles dicht te regelen, naar organisaties die de organisatiehark op z’n kop zetten, waar mensen de ruimte krijgen hun vakmanschap te ontplooien en waar de staf niet sturend is, maar vooral een dienende rol heeft. Het wordt dus sowieso een enerverend jaar. En bedenk: wij zijn niet demissionair, dus wij kunnen meteen meters maken!
Hugo M. van der Horst
hoofdredacteur Kwaliteit in Bedrijf