In 2030 de CO2-uitstoot ten opzichte van 1990 met 49% verminderen: dat is het doel van de Nederlandse overheid. Om dat doel te realiseren hebben overheid, bedrijven en maatschappelijke organisaties het Klimaatakkoord gesloten. Daarin zijn maatregelen opgenomen die bijdragen aan het terugdringen van de CO2-uitstoot. Deze afspraken hebben zeer zeker ook veel impact op de bouwwereld, een sector die verantwoordelijk is voor een grote ecologische voetafdruk. Bedrijven in de bouwsector moeten aan de slag met verduurzamen, maar hoe vlieg je dat aan?
Door Tommy Yedidya en Jeffrey Hekelaar
De bouwwereld is flink in beweging. Er zijn allerlei ontwikkelingen gaande die bouwbedrijven dwingen om bewust(er) na te denken over het businessmodel. Eén van die ontwikkelingen is verduurzamen. Je kunt er als bouwbedrijf voor kiezen om die ontwikkeling (voorlopig) naast je neer te leggen… Maar door de opkomende wet- en regelgeving op dit gebied – die de aankomende jaren zelfs in een stroomversnelling komt – en de druk van stakeholders zoals de overheid, aandeelhouders en opdrachtgevers, die bijvoorbeeld steeds vaker een duurzaamheidseis opnemen in aanbestedingen, is dat eigenlijk geen optie meer.
De vraag is dan ook niet of je hierop moet inspelen, maar vooral hoe je dat gaat doen. Welke strategie kies je? Neem je duurzaamheid direct op als integraal onderdeel van je visie en strategisch beleid? En zet je het bijvoorbeeld in als onderscheidende factor voor je organisatie? Of kies je juist voor een gefaseerde aanpak, waarbij je het stap voor stap integreert in je organisatie en de bijbehorende bedrijfsprocessen? Welke optie je ook kiest, het mag duidelijk zijn dat je als bouwbedrijf aan de slag moet!
Verder kijken
De bouwsector krijgt op allerlei gebieden te maken met steeds meer wet- en regelgeving. Vanuit het Klimaatakkoord van Parijs, wat heeft geleid tot de EU Green Deal – de routekaart met een hele reeks aan maatregelen om Europa voor 2050 klimaatneutraal te maken – komt daar allerlei wet- en regelgeving bij op het gebied van duurzaamheid. Dat is bijvoorbeeld terug te zien in de vorm van allerlei duurzame initiatieven die zijn opgenomen in het Bouwbesluit 2012.
Duurzaamheid (waaronder circulair bouwen), klimaatneutraal en energiezuinig (energietransitie) zijn blijvende ontwikkelingen waar verschillende stakeholders in de bouwkolom mee te maken hebben en die steeds meer verankerd (moeten) worden in het hedendaagse bouwproces. Dat vraagt van bouwbedrijven om verder te kijken dan de grenzen van het eigen bedrijf. Voor veel bedrijven een lastige opgave, met name ook omdat er bijna altijd (grote) investeringen mee gemoeid zijn.
Weinig budgettaire ruimte
In eerste instantie zijn het vooral de wat grotere partijen die het thema Duurzaamheid op de agenda zetten. Ze doen dat vooral omdat ze ermee in aanraking komen vanuit aanbestedingen of ertoe aangezet worden vanuit opkomende wetgeving, die zich momenteel vooral richt op deze grotere organisaties. Los van deze beweging, is de bouwsector over het algemeen nog wat terughoudend als het om duurzaamheid gaat.
De sector en participanten in de sector lijken collectief te wachten op initiatieven van anderen uit de keten. Niet omdat men het belang van verduurzamen niet inziet, maar vooral omdat men te maken heeft met flinke uitdagingen: de marges in de bouwwereld zijn klein en veel budgettaire ruimte voor het nemen van risico’s en innoveren is er vaak niet. Als er al investeringsruimte is, wat doe je dan? Ga je investeren in optimalisatie van je product of dienst? Of investeer je in duurzame initiatieven? Niet heel vreemd dat men naar elkaar blijft kijken.
Mooie kansen
Door bovenstaande uitdagingen zien veel bouwbedrijven verduurzamen als ballast en is er hierdoor de nodige weerstand. Zonde, want wanneer je goed op het thema duurzaamheid weet in te spelen, biedt het zeker ook mooie kansen waar je als bouwbedrijf de vruchten van kunt plukken. Investeren in duurzaamheid kan namelijk bijdragen aan het realiseren van doelen en het waarborgen van de bedrijfscontinuïteit. Het is dan wel zaak dat je duurzaamheid uiteindelijk weet te integreren in de visie en strategie van je organisatie. Zorg ervoor dat het thema, op den duur, continu onder de aandacht is en gedragen wordt door de hele organisatie. Dat betekent ook dat er bewustzijn bij mensen gecreëerd moet worden en dat er samenwerkingen moeten plaatsvinden, over alle disciplines heen.
Hoe krijg je dat van de grond? Allereerst is het van belang dat je duurzaamheid niet ziet als iets dat je ‘wel eventjes af kunt vinken’, maar als een proces waarin je iedere keer (nieuwe) stappen zet. Vervolgens is het zaak om je corebusiness eens goed onder de loep te nemen: waar ben je goed in? Hoe kun je dat verbeteren? Welke rol speelt duurzaamheid daarin? Waar gaat die ontwikkeling naartoe en wat betekent het voor je huidige en toekomstige organisatie? Zorg dat je op die zaken een helder antwoord hebt, zodat je daarop kunt focussen. Een heldere visie met duidelijke strategie maken het makkelijker om duurzaamheid te integreren in je bestaande en toekomstige businessmodel. Zo creëer je voor jezelf een duidelijk vertrekpunt.
Van daaruit kun je, stap voor stap, verder verduurzamen. Daarbij is het bijvoorbeeld de moeite waard om naar de eigen portefeuille te kijken: waar zitten quick wins en waar zitten lange-termijn oplossingen? Maak een routekaart en bepaal bij elke stap welke investering er nodig is en op welke manier je dat gaat aanpakken. Vergeet daarbij niet te kijken naar subsidiemogelijkheden. De overheid ondersteunt duurzaam bouwen en verduurzamen binnen organisaties met diverse regelingen en subsidies waar je van kunt profiteren.
Uiteraard ben je niet het enige bouwbedrijf dat voor deze uitdaging staat. De hele sector wordt uitgedaagd om hier stappen in te zetten. Het is dan ook niet gek dat er in de bouwsector, maar ook in/met andere sectoren, (slimme) samenwerkingen worden opgezocht. Maak gebruik van initiatieven in de keten of ga in gesprek met (slimme) startups. Het voordeel van een dergelijke samenwerking is dat je op die manier samen kunt investeren, waardoor risicospreiding plaatsvindt en kosten dalen. Daarnaast levert een samenwerking vaak nieuwe inzichten op, die soms zelfs leiden tot nieuwe businessmodellen. Met oog op dat laatste kan de insteek ook zijn om inspiratie op te doen bij andere sectoren of (bouw)bedrijven. Welke initiatieven lopen er? Welke slimme technologie is er al op de markt? Kortom, kijk goed om je heen en ga in gesprek met de markt.
Geen complete transformatie
Wanneer je verduurzamen benadert zoals hierboven omschreven, ga je vanzelf zien dat het je organisatie allerlei kansen biedt en zelfs voordelen oplevert. Zo borg je bijvoorbeeld dat je voldoet aan (opkomende) wet- en regelgeving. Daarnaast leveren een paar slimme, vaak relatief kleine, investeringen directe (kosten)besparingen op. Plaats bijvoorbeeld tijdschakelaars, zet stappen op gebied van isolatie, verantwoord watergebruik, verantwoord zakelijk reizen, zonnepanelen, (her)gebruik duurzame materialen; dat alles draagt direct bij aan minder energieverbruik. Stappen zetten op gebied van duurzaamheid kan op allerlei manieren en hoeft niet direct te leiden tot een complete transformatie. Maak het vooral klein en start praktisch.
Bovendien heeft duurzaam ondernemen positieve impact op het imago van je bedrijf. In een markt die, vanuit MVO-oogpunt, steeds meer op zoek is naar samenwerkingen met ‘groene’ bedrijven die hun verantwoordelijkheden nemen naar maatschappij en milieu, is dat zeker geen overbodige luxe. Dat geldt ook voor kansen op de arbeidsmarkt. Organisaties die zich richten op duurzaam ondernemen, trekken makkelijker personeel aan. Met het oog op de krapte op de arbeidsmarkt kan duurzaamheid dus een mooi paradepaardje zijn. Inzetten op verduurzamen kan je organisatie dus zeker onderscheidend vermogen opleveren en kan, als bijkomend voordeel, ook nog eens aanzetten tot het genereren van nieuwe businessmodellen.
Denk groot(s), start klein
De essentie van dit artikel: bouwbedrijven moeten aan de slag om hun ecologische voetafdruk te verkleinen. Je kunt dan wachten tot het moment waarop het als eis, bijvoorbeeld via wet- en regelgeving of vanuit een aanbesteding, van je wordt verwacht. Je kunt er echter ook actief op inspelen om er nu al zoveel mogelijk de vruchten van te plukken. Onze visie: gezien de uitdagingen en de investeringen die ermee gepaard gaan, is het, zeker voor mkb-bedrijven, slim om verduurzamen aan te vliegen als een proces waarbij je stap voor stap progressie maakt.
Een goed startpunt daarvoor kan het (laten) uitvoeren van een duurzaamheidsscan zijn. Dit is een praktische methode, als soort van nulmeting, waarbij je hele organisatie onder de loep wordt genomen. Hoe groot is de impact van jouw organisatie op het milieu? Wat veroorzaakt hoge energiekosten? Wat geeft problemen met oog op wet- en regelgeving? Van daaruit ga je een routekaart opstellen. Wat doe je eerst? Waar liggen de grootste winstkansen? Wat levert het op? Hoe dan ook, maak het niet te groot, maar begin praktisch. Verduurzamen kan op allerlei manieren. Welke initiatieven neem jij?
Over de auteurs
Tommy Yedidya is Adviseur Milieu en Duurzaamheid bij CertificeringsAdvies Nederland.
Jeffrey Hekelaar is salesmanager bij CertificeringsAdvies Nederland.
