Kwaliteit kan aan veel bedrijfskundige en maatschappelijke aspecten – zoals innovatie, arbeid, geluk – gekoppeld worden. In de vorige editie van dit magazine werd zelfs een koppeling gelegd met ‘vrede’. Ditmaal wil ik ‘Ethiek’ belichten. Ethiek is het kritisch nadenken over wat moreel goed is om te doen.
Door de breedheid van kwaliteitsmanagement kan de kwaliteitsfunctionaris diverse rollen vervullen. Een ervan is ‘het geweten van de organisatie’ waarbij de kwaliteitsfunctionaris adviseert en (mede) waakt over het morele kompas (beleid of bedrijfscode) van de organisatie en moreel overleg initieert.
In hoeverre houdt de organisatie rekening met de planeet en de mensen die direct en indirect voor de organisatie werken? Wordt er verantwoord omgegaan met duurzaamheid, hergebruik, mensenrechten in producerende landen, fraude, corruptie, sociale veiligheid, privacy, grensoverschrijdend gedrag, pesten, omgaan met vertrouwelijk informatie en geschenken, ‘foute’ investeringen?
In de foodsector is dierwelzijn een aandachtspunt. Bij slachterijen heeft de kwaliteitsmanager de rol van integriteitsmanager gekregen, met een verplichting om misstanden extern te melden. Ook in de zorgsector spelen diverse ethische dilemma’s (zoals euthanasie) en zijn er in gezondheidszorgorganisaties ethiekondersteuners aangesteld.
Kwaliteit en Ethiek is geen nieuw thema in ons vakgebied. Al in 1994 sprak Olaf Fisscher zijn inaugurele reden ‘Kwaliteitsmanagement en bedrijfsethisch handelen’ uit bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar Kwaliteitsmanagement en Organisatiewaarden waaronder Bedrijfsethiek aan de Universiteit van Twente. Hij stelt dat zowel kwaliteit als ethiek gericht zijn op waardetoevoeging en daarmee bijdragen aan het voortbestaan van de organisatie.
Het is belangrijk dat je als kwaliteitsfunctionaris een persoonlijk moreel kompas ontwikkelt. Waar sta jij binnen de context van de kernwaarden van de organisatie? Wat zijn jouw normen en waarden als professional? Kan je bij dilemma’s je rug recht houden en weerstand bieden tegen interne of externe druk? Ben je in het uiterste geval bereid de klokkenluidersrol te vervullen?
Wees je hiervan bewust en leer te reflecteren op eigen gedrag, te relativeren door van tijd tot tijd afstand te nemen en te handelen naar aldus verworven inzichten.
Cees Beek, eigenaar adviesbureau QAdraat en lid NNK-bestuur.