Bij kennisorganisatie Vilans behoren zorgnetwerken tot de belangrijkste, actuele thema’s. Vilans beweegt zich dagelijks tussen praktijk en wetenschap en ziet steeds meer zorgnetwerken ontstaan. Deze netwerken worden wel gezien als een logische variatie op zorgpaden en ketenzorg, die de snijpunten van organisaties en disciplines al meer met elkaar verbinden. In tegenstelling tot ketenzorg, die meer een lineaire ‘estafette-overdracht’ is, wordt netwerkzorg dynamischer rondom de cliënt of populatie georganiseerd en overstijgt het vaker domeinen zoals eerstelijnszorg of welzijn. Nick Zonneveld, senior onderzoeker bij Vilans en promovendus op zorgnetwerken, ziet de groei van netwerken als een reactie op verdere specialisatie in de maatschappij. ‘Er komt een punt waarop je al die specialisaties weer moet samenbrengen’, zegt hij. ‘Mensen leven immers niet in geïsoleerde kennissilo’s. Om kennis en diensten rond cliënten samen te brengen, zijn netwerken nodig.’

Volgens Marloes Berkelaar, adviseur strategie en samenwerking bij Vilans, gaan partijen om diverse redenen samenwerkingen aan. ‘Om persoonsgerichte zorg te realiseren bijvoorbeeld. Die wordt steeds vaker holistisch benaderd en dat is niet goed mogelijk vanuit verschillende hokjes. Een andere reden is hogere efficiëntie, bijvoorbeeld door gezamenlijke inkoop of inzet van mensen en middelen. Ook het delen van kennis kan een doel zijn, wat leidt tot de opkomst van kennisnetwerken. We zien nu grote maatschappelijke opgaven die organisaties alleen niet kunnen oplossen.’

Mooie voorbeelden van ­netwerkzorg

Er zijn inmiddels tal van concrete voorbeelden van netwerkzorg. Berkelaar noemt de gemeenschappelijke organisatie van avond-, nacht- en weekenddiensten (anw-diensten). De organisatie van die diensten knelt in veel regio’s, maar het lukt steeds vaker om het samen te regelen. ‘Wijkverpleging wordt bijvoorbeeld door meerdere organisaties in één wijk geleverd. Het gezamenlijk organiseren van deze anw-diensten is een grote efficiëntieslag’, legt ze uit. Ook gezamenlijke poliklinieken of triagediensten zijn mooie voorbeelden van een geïntegreerd zorgaanbod. Schaarse huisartsen en medisch specialisten ouderengeneeskunde werken bijvoorbeeld samen in regionale eerstelijnspoli’s, waarbij een specialist ouderengeneeskunde beschikbaar is voor de hele regio. En gespecialiseerde verpleegkundigen verzorgen tegenwoordig gemeenschappelijke triage op één centraal punt. Vooroplopende regio’s vormen met dit soort voorbeelden een inspiratie voor de hele sector.