Veiligheidsbewustzijn wordt als verplichting opgenomen in aanbestedingen en contracten in de bouw. Ondertekenaars van de Governance Code Veiligheid in de Bouw (GCVB), waaronder ProRail, Rijksvastgoedbedrijf, Rijkswaterstaat en een aantal grote bedrijven uit de bouw- en installatiesector hebben dat afgesproken en gaan de NEN Safety Culture ladder (SCL) hanteren. Daarbij meten zij het veiligheidsbewustzijn van organisaties die opdrachten voor hen uitvoeren. Het doel van de maatregel “Veiligheid in Aanbestedingen” (ViA) is de veiligheid in de gehele keten te verhogen. Dit geldt zowel voor hoofdaannemers, onderaannemers, architecten als ingenieursdiensten.
Met de veiligheidsladder naar een betere gezondheid en veiligheid op het werk
De Veiligheidsladder (SCL), oorspronkelijk ontwikkeld in 2012 voor de Nederlandse spoorwegsector, is een aanvulling op de huidige arbo- en veiligheidsnormen met een duidelijke focus op de medewerkers.
Toen ProRail samen met zijn businesspartner de Veiligheidsladder ontwikkelde, hadden zij daar goede redenen voor. De arbeidsveiligheid in het spoorvervoer had met zijn technische en organisatorische maatregelen duidelijk haar grenzen bereikt. Op het spoorwegennet vonden nog te vaak dodelijke ongelukken plaats.
Met het nieuwe keuringsschema heeft ProRail daarom de bestaande arbeidsveiligheidsnormen en checklists, zoals ISO 45001, de VCA en het SSC, aangevuld. Vanaf juli 2012 is de SCL getest bij geselecteerde bedrijven in Nederland. Sindsdien heeft deze bijgedragen aan de ontwikkeling van het veiligheidsbewustzijn in de spoorwegsector en andere veiligheid gerelateerde sectoren. De veiligheidsladder wint steeds meer terrein op andere gebieden.
De mens als veiligheidsfactor
Terwijl de bestaande normen gericht zijn op de voortdurende optimalisering van arbo- en veiligheidsmanagementsystemen, gaat de veiligheidsladder specifiek over het bewustzijn en het gedrag van de mens.
De focus verschuift hier dus naar ‘zachte’ factoren zoals persoonlijke instellingen en overtuigingen. De menselijke factor, en met name veilig en gezond werken, wordt steeds belangrijker. Dit betekent dat gezondheid en veiligheid op het werk weer een waarde wordt die via verschillende initiatieven aan de medewerkers van het bedrijf kan worden gecommuniceerd. Maar wat betekent dit concreet?
Met behulp van de veiligheidsladder, ingedeeld in 5 treden, kan worden bepaald in welke ontwikkelingsfase het betreffende bedrijf zich momenteel bevindt op het gebied van arbeidsveiligheid. Het maakt een objectieve meting – en positieve evaluatie – van bewust veiligere werkpraktijken mogelijk. In tegenstelling tot de klassieke normen bestaat een SCL-audit uit interviews en observaties van werknemers. Daarnaast heeft het bedrijf de mogelijkheid om zichzelf online te beoordelen met de webtool van de NEN. Op de lange termijn biedt de SCL dus een effectieve aanpak om het gezondheids- en veiligheidsbewustzijn op het werk in praktijk te brengen, te behouden, te evalueren en voortdurend te ontwikkelen.
Het doel van SCL is om werknemers bewust te maken van alle soorten onveilige situaties, inclusief gevolgschade zoals persoonlijk letsel en schade aan eigendommen, en deze tot een minimum te beperken.
Veiligheid als concurrentievoordeel
In 2016 heeft ProRail het eigendom en beheer van de SCL overgedragen aan de NEN om deze open te stellen en uit te breiden naar andere industrieën en branches.
Alle soorten bedrijven kunnen worden gecertificeerd: groot of klein, met of zonder winstoogmerk, of het nu gaat om industrieën/sectoren met hoge veiligheidsrisico’s zoals infrastructuur, bouw, of de dienstensector met voornamelijk administratieve activiteiten. Om een maximale impact te bereiken, moeten alle partijen in de keten – leveranciers, klanten en andere aannemers – de gedefinieerde niveaus van de Veiligheidsladder beklimmen. Hoe hoger een bedrijf de SCL-ladder beklimt, hoe meer informatie-uitwisseling er plaatsvindt binnen de branche en hoe meer verantwoordelijkheid er wordt gegeven aan de medewerkers.
Veiligere werkgevers zijn aantrekkelijker
Het is bekend dat de motivatie van werknemers niet alleen van geld afhankelijk is. De medewerkers moeten zich prettig voelen in het bedrijf, en een goede samenwerking en waardering zijn minstens zo belangrijk als een goed salaris. Een werkplek met aantoonbaar hoge veiligheidsnormen is ook aantrekkelijk voor nieuwe medewerkers. De werknemers die in de certificeringsaudits worden ondervraagd, zijn consequent trots op wat ze hebben bereikt, en de identificatie met hun werkgevers is door de SCL aanzienlijk versterkt.